قدرت «نه» گفتن
در بسیاری مواقع گفتن یک «نه» ساده می تواند جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرد
بسیاری از مردم با «نه» گفتن به دیگران مشکل دارند. حتی افرادی که بسیار جسور و با اعتماد به نفس هستند در برخی موقعیت ها متوجه می شوند به رغم میل باطنی شان به دیگران «بله» گفته اند. البته گاهی بهتر است به چیزی که واقعا علاقه به انجام آن ندارید بله بگویید.
مثلااگر در محل کار رئیس تان از شما بخواهد کاری را انجام دهید و شما دوست نداشته باشید، توصیه می شود هرگز از مهارت نه گفتن تان استفاده نکنید؛ زیرا خود را در معرض اخراج شدن قرار می دهید. آنچه در این مبحث از آن سخن می گوییم موقعیت هایی است که فکر می کنید، مجبور هستید بله بگویید؛ مثلا، دوستی از شما می خواهد کاری انجام دهید که اصلابرایتان راحت نیست یا این که بیش از توانتان داوطلب انجام کارهای متفاوتی می شوید.
مضرات ناتوانی در «نه» گفتن
اگر شما زمانی که می خواهید نه بگویید نتوانید و به جای آن بله بگویید، نسبت به فردی که مجبور شده اید به او پاسخ مثبت دهید، احساس رنجش و عصبانیت می کنید، حتی اگر آنها واقعا گناهی نداشته باشند. در ضمن نسبت به خودتان ناامید و مایوس می شوید. از طرفی اگر مسئولیت کاری بیش از توان تان را به عهده بگیرید، دچار اضطراب شدیدی می شوید و شهامت نداشتن، در طولانی مدت از عزت نفستان می کاهد و شما را به سمت افسردگی و نگرانی سوق می دهد.
از طرفی برخی از افراد فکر می کنند می توانند نه بگویند، اما نمی دانند که روش نه گفتنشان اصلامناسب نیست. در واقع برخی از افراد این کار را با رفتاری بد و تهاجمی و بدون در نظر گرفتن احساسات دیگران و بی احترامی به آنها انجام می دهند. این روش باعث می شود دیگران از شما بیزار شده یا عصبانی و آزرده خاطر شوند.
چرا «نه» گفتن سخت است
اگر به رفتار کودکان نوپا نگاه کنید متوجه می شوید آنها با گفتن کلمه نه هرگز مشکلی ندارند، این نشان می دهد انسان ها از ابتدای تولد توانایی نه گفتن دارند، اما مشکل این است که هرچه بزرگ تر می شویم از محیط زندگی و تجربه هایمان می آموزیم که در خیلی از موارد نه گفتن تبعات خاصی دارد و برای کم شدن مواجهه هایمان با آن تبعات به کسی تبدیل می شویم که به دلیل برخی باورها شهامت نه گفتن را نداریم
این باورها می تواند موارد زیر باشد:
بسیار گستاخانه و بی ادبانه است.
خودخواهانه است و نشان می دهد نسبت به دیگران کم توجه و نامهربان هستیم.
دیگران را ناراحت می کند و باعث رنجششان می شود و این تصور را درآنها به وجود می آورد که طرد شده اند.
ممکن است دیگران مرا دوست نداشته باشند.
نیازهای دیگران مهم تر از نیازهای من است.
من باید همیشه تلاش کنم رضایت دیگران را به دست آورم و همیشه فرد مفیدی باشم.
در مورد موضوعات کوچک و کم اهمیت بهتر است نه نگویم و آنها را انجام دهم.
طرز تفکرتان را عوض کنید
این باورها را به مرور زمان آموخته ایم و از آنجا که باعث زحمتمان شده اند باید تغییرشان دهیم و هریک را با تفکر و اعتقادی سازنده جایگزین کنیم. مانند موارد زیر:
دیگران می توانند تقاضای شان را مطرح کنند و من هم همانقدر حق دارم تقاضایشان را نپذیرم.
وقتی شما به کسی نه می گویید، درواقع تقاضای او را نپذیرفته اید و این به مفهوم انکار وجود آن فرد نیست.
وقتی ما به یک مورد پاسخ مثبت می دهیم و به موردی دیگر منفی، نشان می دهیم حق انتخاب داریم.
مردم با نه گفتن مشکل دارند، زیرا تصور می کنند طرف مقابل نمی تواند براحتی با این پاسخ منفی کنار بیاید و بسیار ناراحت می شود. با ابراز صریح احساسات مان، در حقیقت اجازه می دهیم دیگران هم احساساتشان را رک و صریح بیان کنند. وقتی هر زمان نتوانیم کاری را انجام دهیم به دیگران صادقانه نه بگوییم، آنها هم می توانند در برابر تقاضاهای ما نه بگویند. بنابراین در مواقع لازم باز هم هر دو می توانیم تقاضا ها و خواسته هایمان را مطرح کنیم.
اگرچه باورهای قدیمی تان به دلیل استفاده طولانی مدت در وجودتان نهادینه شده اند، اما با تمرین بسیار می توانید باورهای جدید را جایگزین باورهای مخرب قدیمی تان کنید.
انواع متفاوت «نه» گفتن
نه گفتن انواع متفاوتی دارد و برخی از آنها در شرایطی خاص، مناسب تر است.
نه مستقیم: وقتی کسی از شما کاری را می خواهد انجام دهید و شما دوست ندارید، فقط بگویید نه. هدف اصلی گفتن نه بدون عذرخواهی کردن است. درست است دیگری مشکل دارد، اما لزومی ندارد او بار خود را روی دوش شما بگذارد.
نه انعکاسی: در اینجا شما احساس فرد تقاضاکننده را تائید و با او همدردی می کنید، اما به او می گویید که انجام کار خواسته شده از عهده شما نیز خارج است. مثلامی گویید: می دانم الان انجام دادن و مرتب کردن فایل های یک سال کار اداره، حسابی خسته ات کرده، اما من هم باید کار دیگری که به من محول شده است، انجام دهم و نمی توانم به تو کمکی کنم.
نه با دلیل: در این تکنیک شما دلیلی مختصر می آورید که نمی توانید خواسته طرف مقابل را انجام دهید. مثلا: نمی توانم ناهار به رستوران بیایم، برای این که گزارش کارم امروز حتما باید تمام شود.
نه تعویقی: این نه صد درصد نه نیست، بلکه به فرد مقابل می گویید اکنون توانایی انجام کار خواسته شده را ندارید، اما احتمال دارد که در آینده بتوانید. از این نه فقط زمانی استفاده کنید که واقعا در آینده قصد دارید آن خواسته را انجام دهید. مثلا: امروز نمی توانم با تو بیرون بیایم، اما می توانیم یک روز در هفته آینده بیرون برویم.
نه تحقیقی: این نه همانند نوع تعویقی، آن نه صد درصد نیست، بلکه در تلاش هستید روشی آسان تر برای انجام دادن درخواست طرف مقابل بیابید.
نه رکورددار: این نوع نه در بیشتر مواقع و شرایط کاربرد دارد. شما فقط نه می گویید و هیچ توضیح اضافی هم نمی دهید و فقط نه خود را تکرار می کنید. این روش در مواقعی که طرف مقابل روی خواسته اش اصرار می کند، بسیار مناسب است. مثلاگفت وگوی زیر را در نظر بگیرید:
میایی برویم رستوران؟
* نه، وقتش را ندارم.
خواهش می کنم بریم. خیلی طول نمی کشه.
* نه گفتم که وقتش را ندارم.
ای بابا، من حساب می کنم!
* نه جانم، وقتش را ندارم.
اصول «نه» گفتن
اکنون که تصمیم گرفته اید به یکسری موارد نه بگویید، اما هنوز هم مطمئن نیستید چه روشی به کار ببرید، می توانید از یکسری اصول استفاده کنید:
1 صریح و صادقانه صحبت کنید، اما بی ادب نباشید تا بتوانید از پس این گفت وگو به خوبی برآیید.
2 بگویید انجام کاری که می خواهد، برایتان سخت است و نمی توانید به هر دلیلی از عهده اش برآیید.
3 رفتاری کاملامحترمانه داشته باشید و بگویید: واقعا متاسفم که نمی توانم مفید واقع شوم.
4 با گرمی و محبت صحبت کنید تا واژه نه سخت و خشن به نظر نرسد.
5 خیلی خلاصه و بدون حاشیه توضیح دهید.
6 عذرخواهی نکنید. ماهرانه توضیح دهید که چرا به خواسته فرد مقابل نه می گویید. این حق شماست که اگر نمی خواهید کاری را انجام دهید نه بگویید.
7 فراموش نکنید صداقت داشتن بسیار بهتر از این است که به سبب ناتوانی در نه گفتن تا مدت ها در وجودتان احساس ناراحتی و تلخی کنید.
8 وقتی نه می گویید نسبت به آن احساس مسئولیت کنید. خودتان را برای آن سرزنش نکنید و با خود بگویید که وقتی نمی توانید کاری را انجام دهید، حق دارید از آن استقبال نکنید.منبع: روزنامه جام جم، شماره 3840 به تاریخ 26/8/92، صفحه 14 (جامعه)
